Jak widzi daltonista?

Wada swoją nazwę bierze od Johna Daltona, angielskiego fizyka i chemika, który w 1794 roku jako pierwszy ją opisał w książce „Niezwykłe fakty dotyczące widzenia barw”. Często osoby z wrodzonym daltonizmem nie zdają sobie sprawy z istnienia tej wady, ponieważ daltonizm na ogół nie łączy się z innymi wadami wzroku. Zwykle wykrywany jest przez okulistę w ramach badań kontrolnych. Badanie polega na pokazywaniu specjalnych kolorowych tablic pseudoizochromatycznych z barwnymi plamami, tworzącymi najczęściej cyfry lub rysunki. Zdrowa osoba przeczyta cyfrę poprawnie, natomiast daltonista błędnie. Do dokładniejszych badań używa się specjalnego przyrządu, anomaloskopu. Stwierdzenie daltonizmu oznacza niemożność wykonywania niektórych zawodów, jak np. kierowcy czy pilota, ale także chemików, farmaceutów, fotografików i drukarzy.

Istnieją różne odmiany daltonizmu. Większość daltonistów ma problem z rozróżnieniem tylko pewnych barw. Najczęściej daltoniści nie rozróżniają barwy zielonej lub mylą ją z czerwoną, dlatego wada ta bywa nazywana ślepotą na barwę czerwono - zieloną. Poza tym, zdarza się daltonizm na barwę czerwoną, rzadziej zieloną i jeszcze rzadziej niebieską. Niewidzenie barwy czerwonej nazywa się protanopią, niewidzenie barwy zielonej to deuteranopia, a tritanopia to niewidzenie barwy niebieskiej. To w jakim stopniu upośledzone jest widzenie barwy, jest kwestią bardzo indywidualną. Najrzadziej zdarza się, by daltonista nie widział
barw w ogóle, a jedynie skalę ich jasności.

Siatkówka oka jest światłoczuła, w stożkach siatkówki znajdują się trzy rodzaje światłoczułych pigmentów, które reagują na trzy podstawowe kolory światła, czyli czerwony, niebieski i zielony. Tak więc normalne widzenie jest kompozycją tych trzech barw. W wypadku daltonistów brak widzenia jednej z tych barw powoduje widzenie dwukolorowe, natomiast brak widzenia dwóch barw powoduje widzenie jednokolorowe.

Daltonizm znacznie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Niebieski oraz zielony i czerwony jest mylony z kolorem szarym przez około 1% mężczyzn i 0,02% kobiet. Szary jest mylony z czerwonym przez około 1% mężczyzn oraz 0,01 kobiet, natomiast z bladopurpurowym przez 5% mężczyzn i 4% kobiet. Najpowszechniej spotykane jest nierozróżnianie koloru czerwonego oraz zielonego, dotyczy to 8% mężczyzn. Daltoniści muszą jak najszybciej nauczyć się jak nie polegać na barwach, a korzystać z innych wskazówek. Daltonista powinien więc znacznie więcej uwagi przywiązywać do położenia, kształtu i wielkości, a przede wszystkim jaskrawości koloru przedmiotu. Warto wspomnieć, że daltonistom szczególnie odradza się pewne zachowania, jak np. picie alkoholu, palenie papierosów czy zażywanie narkotyków, ponieważ mogą one znacznie pogorszyć rozróżnianie barw.

Daltonizm wywołuje recesywny allel d, który leży na chromosomie X. Allel dominujący jest oznaczony jako D. Allel d występuje stosunkowo rzadko,daltonizm pojawia się u jednego na czterdzieści mężczyzn oraz u jednej na tysiąc sześćset kobiet. U mężczyzn pojawiają się dwa genotypy związane z daltonizmem XDY oraz XdY, w pierwszym wypadku mężczyzna rozróżnia kolory, z kolei w drugim jest daltonistą. U kobiet mogą pojawić się trzy kombinacje alleli, związanych z nieumiejętnością rozróżniania barwy zielonej i czerwonej,  XDXD, XDXd oraz XdXd. O ile kobieta ma dwa allele D, nie jest daltonistką oraz nie nosi genu odpowiedzialnego za daltonizm. Natomiast kobieta posiadająca dwa recesywne allele d jest daltonistką. Heterozygotyczna kobieta XDXd rozróżnia kolory, ale może przekazać gen daltonizmu dzieciom. Mężczyzna allel d może przekazać wyłącznie córkom, a synom chromosom Y. Daltonistka przekaże wadę synom, gdyż oba jej chromosomy X zawierają allel d. W przypadku córki, pojawienie się daltonizmu uzależnione jest od tego, czy ojciec jest daltonistą.


Źródło: http://goo.gl/lbx5tV